مطالعات کانی شناسی، ژئوشیمی و سیالات درگیر کانسار مس پورفیری درآلو، جنوب کرمان

کانسار مس پورفیری درآلو در 130 کیلومتری جنوب کرمان و در بخش جنوبی کمان آتشفشانی- نفوذی ارومیه- دختر واقع شده است. رخنمونهای سنگی منطقه مورد مطالعه، متشکل از یک توده نفوذی گرانودیوریت پورفیری با سن الیگومیوسن؟ است که در سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب غالب آندزیت، داسیت و پیروکلاستیک نفوذ کرده است. کانیسازی در کانسار درآلو در توده گرانودیوریت پورفیری و به مقدار کمتر در سنگ های ولکانیک و پیروکلاستیک مجاور آن رخ داده است. در طی تکامل این کانسار و فرآیندهای پس از آن، زونهای کانیسازی مختلف شامل اکسیدی، احیائی غنی از سولفید و هیپوژن به وجود آمده است. وجود مجموعه کانی های اکسید و هیدروکسید های آهن(گوتیت، هماتیت، لیمونیت و ژاروسیت)، سولفات(کالکانتیت)، کربنات مس( مالاکیت و آزوریت)، و اکسید منگنز از شواهد زون اکسیدی در کانسار درآلو است. ضخامت این زون از صفر تا 25 متر در مناطق مختلف کانسار متغیر است. در کانسار درآلو به دلیل پائینبودن سطح آب زیرزمینی، مورفولوژی خشن و نسبت پائین پیریت به کالکوپیریت، زون احیائی غنی از سولفید مناسبی تشکیل نشده است. کانهزائی هیپوژن در منطقه درآلو بهصورت دانهپراکنده و رگه- رگچه (استوکورک) با دگرسانی پتاسیک و پتاسیک- فیلیک و فیلیک همراه است. این زون دارای مقادیر متغیری کالکوپیریت، پیریت، مولیبدنیت، بورنیت و مگنتیت است. بر مبنای نحوه قطعشدگی، کانیشناسی و ضخامت استوکورکها، سه تیپ رگه- رگچه کانهزائی در کانسار شناسائی شده است: تیپ یک شامل کوارتز، کالکوپیریت، مگنتیت و پیریت با مقدار کمی بورنیت و مولیبدینیت است. تیپ دو حاوی کوارتز، کالکوپیریت و پیریت میباشد. تیپ سه دارای کوارتز و پیریت با اندکی کالکوپیریت است. از دگرسانیهای موجود در منطقه میتوان به دگرسانیهای پتاسیک، فیلیک، پروپیلیتیک و آرژیلیک اشاره کرد. دگرسانی پتاسیک در قسمت مرکزی کانسار گسترش دارد و با فراوانی بیوتیت ثانویه، مگنتیت، انیدریت و پتاسیم فلدسپات ثانویه (ارتوز) مشخص میشود. در کانسار درآلو، دگرسانی فیلیک عمدتاً همراه با دگرسانی آرژیلیک مشاهده میشود. براساس نتایج حاصل از مطالعات میکروسکوپی، کانیهای این دگرسانی شامل کوارتز، سریسیت و پیریت میباشد. دگرسانی آرژیلیک در غرب کانسار بیشترین رخنمون را داراست. پیریت به طور گسترده در این دگرسانی گسترش دارد و فلدسپات ها به کانیهای رسی دگرسان شدهاند. دگرسانی پروپیلیتیک در قسمتهای شمالی و جنوبی کانسار رخ داده است. این دگرسانی دارای رخنمون سبز بوده و به وسیله حضور اپیدوت، کلریت، آلبیت، کلسیت و پیریت شناخته میشود. مطالعات ژئوشیمیائی بر روی توده نفوذی کانسار درآلو نشان میدهد کانهزایی از نوع مس پورفیری و توده گرانودیوریت پورفیری کانسار از نوع گرانیتوئید i است. سنگها در کانسار مزبور دارای ویژگی سابآلکالن و ماهیت کالکآلکالن میباشند. همچنین سنگهای آتشفشانی در کانسار دارای خصوصیت کالکآلکالن نرمال بوده، در حالیکه توده نفوذی کانسار، ویژگی ماگمای آداکیتی را نشان میدهد. از نظر موقعیت تکتونیکی، سنگهای منطقه در محدوده قوس آتشفشانی و موقعیت تکتونیکی همزمان با برخورد قرار دارند. مطالعات سیالات درگیر بر روی رگه- رگچهها، چهار گروه سیال درگیر را در کانسار درآلو نشان میدهد: 1) تکفاز بخار، 2) دوفازی غنی از مایع، 3) دوفازی غنی از گاز، 4) چندفازی. همزیستی سیالات درگیر تک فاز بخار و دو فازی مایع- گاز غنی از فاز بخار با سیالات درگیر حاوی چند فاز جامد، نشاندهنده جوشش در کانسار درآلو میباشد. در این کانسار، الگوی توزیع دادهها بر روی نمودار شوری به دمای همگنشدن، سه تیپ سیال مختلف را نشان میدهد: 1) سیالات درگیر با شوری و دمای همگنشدن بالا معرف سیالات با منشاء ماگمائی است. 2) سیالات درگیر با شوری و دمای همگنشدن پائین، معرف یک سیالات جوی است. 3) سیالات درگیر با شوری و دمای همگنشدن متوسط، سیالات حاصل از آمیختهشدن سیالات ماگمائی با سیالات جوی را پیشنهاد مینماید. براساس نتایج حاصل از ایزوتوپهای پایدار، سیالات کانیسازی از نوع ماگمایی بوده و اختلاط آبهای ماگمائی و جوی در کانسار رخ داده است. دماسنجی ایزوتوپی، برای جفت کانی کوارتز- مگنتیت و پیریت- کالکوپیریت در رگه- رگچه تیپ یک به ترتیب دمای c? 656 و c ?433 و برای جفت کانی پیریت- کالکوپیریت در رگه- رگچه تیپ دو دمای c? 339 را نشان میدهد. بر پایه این پژوهش، همزمان با تزریق و جایگیری توده نفوذی گرانودیوریت پورفیری کانی سازی مس پورفیری در منطقه صورت گرفته است که دارای خصوصیات ماگمای آداکیتی است. شاهدی از ماگماتیسم آداکیتی در قسمت جنوبی کمان ماگمائی سنورزوئیک کرمان است و می تواند راهنما جهت اکتشاف کانسار های مس پورفیری دیگر در این قسمت از کمان ماگمائی سنورزوئیک کرمان باشد.